• HAI THỨ SUY LUẬN BIỆN CHỨNG (ARISTOTELĒS, khg 335-323 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Suy luận [ba đoạn] là thứ lý luận qua đó, khi một số điều gì đó được đặt ra như tiền đề, thì một điều gì khác với chúng nhất thiết phải được rút ra như kết luận, thông qua chính những tiền đề này.

    Xem tiếp >>
  • LÝ LUẬN BIỆN CHỨNG (PLATŌN, khg 385-370 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Xuất phát từ dia (giữa, qua) và legein (nói), dialektikē nằm trong cùng một hệ từ với dialektos (cuộc nói chuyện, diễn từ), dialektikos (người chuyên tranh biện) và dialegomai (tham dự vào một cuộc nói chuyện) trong ngôn ngữ Hy Lạp cổ đại, để chỉ một loại hình đối thoại...

    Xem tiếp >>
  • HAI MÔ HÌNH VỀ HIỆN HỮU (khg 360-358 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Trong Timaeus (Timée), Platōn trình bày quan điểm của ông về tự nhiên[1]. Qua tác phẩm «vật lý học» này, tác giả đã nối lại phần nào với truyền thống bàn về các vấn đề vũ trụ của các «triết gia tiền Sōkratēs», nhưng với hai khác biệt. Một mặt, quan điểm của ông được trình bày như một biểu văn về cái chỉ «có vẻ như thật» (likely, vraisemblable), một huyền thoại chứ không phải là hiện thực (xem bản dịch bên dưới)...

    Xem tiếp >>
  • SOKRATĒS THÀNH ATHĒNAI (NGUYỄN VĂN KHOA, 2011)
    Thể loại: Bài viết

    Con của Sophroniscos (thợ chạm) với Phainaretē (bà đỡ), Sōkratēs chào đời khoảng năm 470 và bị hành quyết năm 399. Sōkratēs là một hiện thực huyền ảo. Vụ án và cái chết của Ông đã khởi động sau đó cả một phong trào viết về Sōkratēs...

    Xem tiếp >>
  • SOKRATĒS CỦA PLATŌN (NGUYỄN VĂN KHOA, 2011)
    Thể loại: Bài viết

    Một câu hỏi từ xưa không ngừng ám ảnh các nhà Platōn học và Sōkratēs học. Vì tư tưởng của Sōkratēs (khoảng 469-399) chỉ được biết gián tiếp và chủ yếu qua Platōn (khoảng 429-347), trong khi Platōn còn là một triết gia vĩ đại mà tư tưởng cũng đã tiến hóa rất phức tạp, liệu nhân vật Sōkratēs trong các bản đối thoại của ông có phát biểu trung thực những ý tưởng của Sōkratēs lịch sử chăng, và nếu có, trung thực đến mức nào...

    Xem tiếp >>
  • AHĒNAI VÀ CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ (NGUYỄN VĂN KHOA, 2011)
    Thể loại: Bài viết

    Trong số đó, mặc dù chỉ chiếm một không gian nhỏ bé, Athēnai[2]* ở vùng Attikē*, với các khu Agora* và Akropolis* lịch sử (xem thêm ở phần Phụ Lục khi có thể tham khảo)...

    Xem tiếp >>
  • CHÍNH TRỊ VÀ TRIẾT HỌC Ở PLATÔN (A. Koyré, 1962)
    Thể loại: Bài dịch

    Introduction à la lecture de Platon (Dẫn Vào Thú Đọc Platôn) et Entretiens sur Descartes (Nói Chuyện Về Descartes) của Alexandre Koyré* là một quyển sách kép về hai triết gia được diễn giải. Riêng quyển về Platôn đã được Leonora Cohen Rosenfield dịch sang tiếng Anh, dưới tựa là Discovering Plato (Khám Phá Platôn)....

    Xem tiếp >>
  • CHIẾC NHẪN CỦA GYGÊS (PLATÔN, khg 387-370 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Platôn chống đối quyết liệt phần thần thoại Hy Lạp như đã được Homêros và Hêsiodos tạo dựng, điều đó không có nghĩa là ông từ chối sử dụng huyền thoại như một công cụ tư duy, bên cạnh và bổ túc cho một công cụ khác là khái niệm. Có triết lý bằng huyền thoại cũng như có triết lý bằng khái niệm; và Platôn đã để lại một dấu ấn sâu đậm trên cả hai...

    Xem tiếp >>
  • HUYỀN THOẠI VÀ DỐI TRÁ (PLATÔN, khg 387-370 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Đoạn văn được trích dịch từ quyển Cộng Hòa (The Republic) dưới đây cho thấy mối quan hệ khá phức tạp giữa Platôn với thần thoại Hy Lạp, và từ đó, với huyền thoại nói chung....

    Xem tiếp >>
  • SÔKRATÊS (XENOPHÔN, khg 370 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Khi biết Kritias đã sát hại rất nhiều người, Sôkratês bình luận: «Kẻ nuôi bò cứ để đàn bò của mình ngày càng ít ỏi và tiều tụy mà vẫn không chịu nhận rằng mình thuộc hạng chăn nuôi tồi tệ đã là chuyện lạ đời, nhưng kẻ đứng đầu nhà nước, không ngừng làm cho công dân thưa thớt dần và nghèo khổ thêm...

    Xem tiếp >>
  • SÔKRATÊS (M. SCHLICK, 1936)
    Thể loại: Bài dịch

    Tên Học hội Wien được gắn liền với chủ nghĩa thực chứng lô-gic (logical positivism) hay chủ nghĩa kinh nghiệm lô-gic (logical empiricism) và giấc mơ một khoa học thống nhất (unified science)...

    Xem tiếp >>
  • SÔKRATÊS (K. R. POPPER, 1945)
    Thể loại: Bài dịch

    […] Trong phần sau đây, loại xã hội ma thuật, hay bộ lạc, hay tập thể chủ nghĩa cũng được gọi là xã hội khép, và loại xã hội trong đó mỗi cá nhân phải đương đầu với những quyết định cá biệt là xã hội mở […] Chủ nghĩa toàn trị là …

    Xem tiếp >>
  • SÔKRATÊS (M. MERLEAU-PONTY, 1953)
    Thể loại: Bài dịch

    […] Triết gia hiện đại thường là công chức và luôn luôn là nhà văn, và để bù lại cho phần tự do mà hắn có được khi viết lách, thì ngay từ đầu, điều hắn phát biểu đã được đặt trong thế giới hàn lâm, nơi chọn lựa phải sống như thế nào đã mất đi tính mãnh liệt gay go...

    Xem tiếp >>
  • SÔKRATÊS (ARISTOTELÊS, khg 335-323 tCn)
    Thể loại: Bài dịch

    Trong đoạn văn này, rút ra từ quyển Metaphysics của ông (tập XIII, phần 4, Lịch Sử Và Phê Phán Hệ Thống Triết Học Của Platôn) Aristotelês xác định các đóng góp chính của Sôkratês cho triết học và khoa học là những gì...

    Xem tiếp >>